|
Ağrılı Adet- Dismenore
Kadınların birçoğunda ilk adet görmeye başladıkları ergenlik yaşlarından itibaren adet sancısı olmaktadır. Bu sancıların şiddeti kişiden kişiye değişebilmekle birlikte çok az ya da günlük yaşamı etkileyecek kadar çok şiddetli olabilir. Dismenore yani adet sancısı herhangi bir hastalığa bağlı olmadığı tespit edildikten sonra tedavi edilebilen bir ağrıdır. Ancak bu tip adet ağrısı şikayeti olan bir kadının öncelikle genel bir muayenesi yapılması gerekir.
Adet sancısı fizyolojik olarak rahimdeki myometrium adlı kas tabakasının adet kanama miktarını olabildiğince az miktarda tutması için kasılması nedeniyle oluşur. Bu ağrılar genel olarak günlük yaşamı etkilemez ve ağrı kesici ihtiyacı gerektirmez. Ancak bazı durumlarda ise ağrı kesici kullanımı gerekebilir. Çok şiddetli ağrılarda bayılma bile görülebilir.
Adet sancısı daha çok adet başlangıcından önceki 24 saat içinde başlar, adet görmeyle beraber hafif şiddetlenebilir. Adet dönemi bitene kadar sürebilir ancak bitmeye yakın hafifler. Adet sancısı ile beraber halsizlik, mide bulantısı, kusma, bel ağrısı, baş ağrısı, ishal gibi şikayetleri de bulunabilir.
Adet sancısı nedeni ile yapılan başvuruda bu bölgede ağrıya neden olabilecek başka hastalıklar olup olmadığı araştırılır. İdrar yolu enfeksiyonu, böbrek taşı, kabızlık, irritabl barsak hastalığı hatta apandisit dışlanmalıdır. Adet sancısı yapabilecek birçok neden vardır. Spiral, endometriozis (çikolata kisti), myomlar, yumurtalık kistleri, adenomyozis, karın içerisindeki yapışıklıklar, tüplerin ya da yumurtalıkların iltihabı gibi bir çok durum ağrıya neden olabilir.
Spiral uygulanan kadınların bazıları ağrılı adet görmektedir. Bu kadınlar eğer spiral takılmadan önce bu tip şikayetleri olmadığını ifade ediyorlarsa spirallerinin çıkarılması gerekebilir. Yapılan jinekolojik muayene sonrasında tespit edilen hastalıkların tedavisi gerekir ancak jinekolojik hiçbir sorun saptanmadığında ilk basamak tedavi non-steroid antiinflamatuar ilaçlar yani ağrı kesicilerdir. Bu ilaçlar hem ağrıyı keser hem de ağrıya neden olan prostoglandin üretimini azaltırlar. Bu nedenle beklediği adetten 24 saat öncesinde bu ilaçlar kullanılır. Dozu ve tedavi şekli hastanın ağrısının şiddetine göre hekim tarafından belirlenir.
Ağrı kesici ilaçların cevap vermediği durumlarda doğum kontrol hapları kullanılır. Bu hapların amacı gebelikten korunmaktan ziyade yumurtlamayı durdurmak suretiyle ağrıların kontrol edilmesidir. Bundan da fayda görülmemesi durumunda ileri inceleme gerektirir. Laparoskopi adı verilen bir yöntemle karın boşluğuna girilir ve karın boşluğu kamera yardımı ile incelenir. Laparoskopi işlemi teşhis yöntemi olduğu kadar aynı zamanda da cerrahi tedavi yöntemidir.
Primer(birincil) dismenore ilk adet başladıgından beri ağrısı var olan,ultasonda bir sorun saptanmayan, adet ağrısının adetle beraber başladığı çeşittir. Tedavide doğum kontrol hapı veya adet başlangıcı ile beraber ağrı kesici tedavisi uygulanır, kalıcı radikal bir tedavisi yoktur
Sekonder(ikincil) dismenore ise ilk adet başladıktan bir süre sonra ağrısı başlayan,adet ağrısı adet başlangıcından 4-5 gün önce başlayan, ultrasonda genellikle başta çukulata kisti olmak üzere bir patoloji saptanan ve tedavide bu soruna dönük bir tedavi gerektiren durumdur