|
Ektopik Gebelik-Dış Gebelik
Dış gebelik normalde rahimin içine yerleşmesi gereken döllenmiş yumurtanın rahimin dışında bir yere yerleşmesidir. En sık yerleşim fallop tüplerinde görülür. Bu nedenle ektopik gebelik dendiğinde akla ilk olarak tüplere yerleşmiş gebelik yani tubal gebelik gelir. Bunun dışında serviks (rahim ağzı), rahimdeki geçirilmiş sezaryen yeri, yumurtalık (over), karın içindeki periton boşluğu, karın içi zarlar, kalın bağırsak yüzeyi gibi yerlerde de nadiren görülür. Tüm gebeliklerin yaklaşık %1-2 si dış gebeliktir.
Erken dönemdeki gebelik bulguları olan adet gecikmesi, bulantı, kusma, meme hassasiyeti ve gebelik testlerinin pozitifleşmesi dış gebelikte de görülür. Yani dış gebelik de erken gebelikteki bulguları taklit eder. Gebelik şüphesiyle başvuran kadınlarda ultrason ile görüntüleme yapıldığında gebelik materyalinin rahim içinde görülmemesi, tüplerde ya da diğer yerlerde gebelik ürününün görülmesi neticesinde dış gebelik teşhisi konur. Bunun dışında tüplere yerleşmiş bir gebelik normal gebelik bulgularını taklit ettiği sırada gebenin kanaması veya karın ağrıları olması durumu da dış gebelik için şüphelenilmesini gerektirir. Öyle ki tüplere yerleşmiş bir gebelik fark edilmez ya da gebe hastaneye başvurmakta gecikecek olursa tüp gerilir ve yırtılır. Karın içi kanamaya neden olur. Bu kanama rahim içerisinde olmayan bir gebelik olduğu için daha çok karın içine olacaktır ancak kanama eş zamanlı olarak vajinadan da gelebilir. Bu iç kanama neticesinde anne ölümü meydana gelebilir. Ektopik gebelik bu nedenle kadın hastalıkları ve doğum bölümünün en önemli ve ciddi acillerinden biridir. Ektopik gebelik, gebeliğin ilk 3 ayında yaşanan anne ölümlerinin en sık sebebidir.
Ektopik gebelik döllenmiş olan yumurtanın herhangi bir nedenden dolayı tüplerden rahim içerisine kadar olan seyahatini tamamlayamaması sonucu görülür. İlişki sonrası vajina içerisine bırakılan sperm hücreleri serviks (rahim ağzı) ve uterustan (rahim) geçerek tüplere kadar gelir. Yumurtalıktan (over) ayrılan serbest yumurta hücresinin fallop tüpleri içerisinde spermle buluşması neticesinde döllenme olur. Döllenen bu hücre 2-3 gün içerisinde rahim içerisine gelir ve rahim içerisindeki endometrium tabakasına yerleşir. Bu yollar üzerindeki herhangi bir aksaklık nedeniyle rahim içerisine ulaşamayıp tüplere yerleşen gebelik ektopik gebeliktir.
Dış gebelik en sık tüplerdeki herhangi bir hasar nedeniyle olur. Tüplerde tıkanıklık, yapışıklık, geçirilmiş yumurtalık (over), tubal cerrahi ya da apandisit ameliyatı gibi cerrahiler, tubal enfeksiyonlar bunların nedenleri arasındadır. En sık nedeni geçirilmiş tubal enfeksiyonlardır. Bunlar neticesinde tüplerin hareket kabiliyeti azalır veya yok olur. Eğer bu yapışıklıklar sperm hücresinin geçişini engelleyecek kadar ileri derecede olursa tüpleri tam olarak tıkayabilir ve kısırlık (infertilite) ile de sonuçlanabilir.
Daha önceden dış gebelik geçirmiş bir kadında da yeni gebelikte dış gebelik görülme riski artmıştır. Rahim içi araçların (RIA, spiral, anten) dış gebelik riskini arttırıp arttırmadığı da tartışma konusudur. RIA’lar tüm gebelik ihtimallerini azaltır ki zaten doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaktadır. Ancak tüm diğer doğum kontrol yöntemleri gibi RIA takılıyken de gebe kalma ihtimali mevcuttur ve RIA takılı bir kadın gebe kalacak olursa bu gebeliğinin dış gebelik olma ihtimali normalden daha yüksektir. Doğum kontrol haplarından minipill türü progesteron içerenler, tubal hareketleri azalttığından dış gebelik riski bir miktar artmıştır.
Dış gebelikte erken gebelikte görülen bütün belirtiler görülür. Adet gecikmesi, bulantı, kusma, meme hassasiyeti ve kan ve idrarda gebelik testlerinin pozitifleşmesi gibi erken gebelik bulguları dış gebelikte de görülür. Anormal kasık ağrısı, vajinal kanama, baygınlık hissi durumu ektopik gebelik olduğu ve tüplerin yırtıldığı, iç kanama meydana geldiği konusunda şüphelendirir. İç kanama neticesinde hastada tansiyon düşmüş ve hasta kan kaybetmektedir. Hayati tehlike vardır.
Hiçbir şikayeti olmayan hastalarda teşhis gebeliğin rahmin dışında görülmesi ile konulur. Bunun için vajinal yolla yapılan ultrasonda tüplerde ya da yumurtalık bölgesine uyan bölgede dış gebelik saptanabilir. Ancak bunlardan önce hastanın gebelik testlerinin kanda da pozitif olduğunun gösterilmesi gerekir. Yani gebelik testleri pozitif olmasına rağmen rahmin içinde gebelik ürününün gösterilemediği durumlar dış gebelik için tanısaldır. Ayrıca iç kanamaya neden olmuş dış gebeliklerde karın boşluğu içerisindeki kanlar da ultrasonda görülebilir.
Dış gebeliklerin tedavisi hastanın durumuna, şikayetlerine, dış gebelik ürününün yerleştiği yere göre değişebilir. Tubal ektopik gebeliklerin birçoğu kendiliğinden sonlanmakta, iç kanama veya tüplerde yırtılmaya neden olmadan vücut tarafından yok edilmektedir. Hastanın durumunun stabil olduğu yani kanama ve karın ağrısı olmayan bazı vakalar yakın takibe alınabilir. Gün aşırı kanda gebelik testi (beta HCG) ve ultrasonla kontroller yapılmalıdır. Bazı durumlarda hastanın hastaneye yatması gerekir. Beta HCG değerlerinin düşme eğiliminde olması iyiye işarettir.
Metotraxate denilen bir ilaçla tedavi şekli de mevcuttur. Bazı hastalarda bu yöntem uygulanmakla beraber bazı durumlarda işe yaramayabilir ve cerrahi yöntem gerekebilir.
Eğer tüplerde yırtılma olmuş ve iç kanama mevcutsa tedavide cerrahi girişim şarttır. Dış gebeliğin temizlenmesi, kanamanın durdurulması, tüpün alınması (salpenjektomi) gerekebilir. Bazı durumlarda tüp alınmadan da dış gebelik ürünü temizlenebilir (salpingostomi) ancak dış gebelik ihtimali bir sonraki gebelikte artmıştır. Cerrahi yöntem olarak açık ya da kapalı ameliyat teknikleri kullanılabilir. Hangi ameliyat tipinin hangi hastaya uygun olacağına hastanın genel durumu, iç kanama olup olmaması, önceden sezaryen ya da karın içi bir ameliyat geçirip geçirmediği, ileride gebelik beklentisi olup olmadığı şeklinde bir çok faktör değerlendirilerek karar verilir.
Tüm hakları saklıdır © 2014. / Tasarım Ajansweb