|
ENDOMETRİOZİS- ÇİKOLATA KİSTİ
Endometriozis halk arasında çikolata kisti diye bilinen üreme çağındaki kadınlarda görülen bir hastalıktır. Üreme çağında görülmesi östrojen hormonuna bağımlı olduğunu gösterir. Yani menopoz sonrası yumurtalıklar östrojen salgılamayacak ve mevcut ise endometriozis hastalığı sona erecektir.
Endometriozis normalde rahim içerisinde olması gereken endometrium dokusunun rahmin dışında, vücudun herhangi bir yerinde olması durumudur. Bu bölgeler tüpler, yumurtalık, karın boşluğu, bağırsaklar, mesane, vajina, cerrahi yaralar, nadiren göbek deliği ve burun mukozası olabilir. Buralardaki endometriozis odakları gözle görülebilecek kadar büyük olabilmekle beraber mikroskobik boyutta da olabilir.Endometriozis odakları östrojen bağımlı olduklarından her ay adet döneminde kanar. Bu kanama dışarı olmayıp içerisinde kan birikebilir ve kistleşebilir. Böylece çikolata kisti denen endometriomalar oluşur.
Endometriozis teşhisi cerrahi olarak konulur. En sık görüldüğü yer yumurtalıklardır. Endometriozisin nasıl olduğu henüz net olarak anlaşılamamış olmakla birlikte, adet kanaması esnasında kanın endometrium dokusu ile birlikte tüpler aracılığıyla karın boşluğuna taşınması ile oluştuğu kabul edilir. Karın içine olan bu adet kanamaları karın içinde yapışıklıklara neden olmaktadır. Bunun neticesinde endometriozis hastalığı olan kadınlarda en sık şikayet adet dönemi veya cinsel ilişki sırasında meydana gelen kasık veya alt karın ağrısıdır. Ağrı tipik olarak adetten birkaç gün önce başlar ve adet kanaması boyunca devam eder. Bele vuran ağrılar, kasık ağrıları, hatta bacaklara vuran ağrılar olabilir. Ağrı kesici ilaçlarla da geçmeyebilir. Bu ağrıların şiddeti endometriozis hastalığının derecesi ile ilişkisizdir. Hafif derecede endometriozis hastalarında ağrı şiddeti çok yüksek olabileceği gibi ileri derece endometriozis vakalarında ağrı çok az veya hiç olmayabilir.
Endometriozis kısırlığın önemli nedenlerindendir. Cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir. Kanama bozukluğu beklenmez ama adet öncesi lekelenmeler görülebilir.Yapışıklığa yolaçtığı için tüplerin tıkanmasına neden olabilir ve gebeliğe engel olabilir.
Endometriozis hastalarında kanda Ca-125 adlı bir marker bakılır ve bu değer genellikle yüksektir. Ca-125 yumurtalıktan köken alan bazı kanser türlerinde yükselmekle beraber endometriozis hastalarında da yükselir. Ancak endometriozis hastalarının Ca-125 düzeyleri kanser hastalarınınki kadar yükselmemektedir.
Endometriozisin kesin teşhisi patolojik inceleme ile konur. Dolayısı ile bu patolojik inceleme için alınması gereken bir doku materyali olmalıdır ve cerrahi gerekir. Hastanın gebe kalamama şikayeti de mevcutsa tanısal laparoskopi yapılmalıdır. Laparoskopi sırasında rahim dış yüzeyi, tüpler, yumurtalıklar, mesane, karın zarları, bağırsaklar ve diğer tüm oluşumlar gözlenir. Bu bölgelerdeki endometriozis odakları, hafif ya da ileri düzeydeki yapışıklıkların varlığı araştırılır.
Endometriozis tanısında ultrasonografinin yararı çoktur. Ultrasonografi yumurtalıklarda yerleşmiş çikolata kistlerinin tanınmasında, yerinin saptanmasında yeterlidir. Ancak yapışıklıklar ultrasonografi ile tespit edilemez.
Endometriozisin şiddeti 1 ile 4 arasında derecelendirilir. Evrelerin ağrı ile ilişkisi yoktur. Endometriozisin yerleştiği bölgeye, yayılımına, büyüklük ve derinliğine göre belirlenir.
Tedavide değişik yöntemler mevcuttur. Doğru tedavi şeklini hastanın şikayetleri ya da gelecekte hamilelik isteği olup olmaması belirler. Çikolata kistlerinin tedavisi cerrahidir. Temel amaç kistin içinin boşaltılması ve kist kapsülünün çıkarılmasıdır. Öncelikle laparoskopi tercih edilir. Ancak karın içerisindeki ileri derecede yapışıklıklar durumunda açık ameliyat gerekebilir. Gebelik planlamayan ve ailesini tamamlamış bir kadında ağır ve tekrarlayan endometriozis olması durumunda kesin tedavi için rahim ve yumurtalıklar da alınabilir.
Endometriozisin kesin tedavisi yoktur ve hiçbir yöntem kalıcı bir tedavi sağlamaz. Amaç hastanın başvuru şikayetine göre olmalıdır. Öncelikle ağrı giderilmelidir. Ağrı kesiciler çoğu zaman yetersizdir. Endometriozis östrojen bağımlı bir hastalık olduğundan hormonal tedavi gerekir. Hamilelik ve menopozda görülmediği için tedavideki amaç hastayı yalancı gebelik veya yalancı menopoza sokmak olabilir. Endometrium tabakasındaki östrojen etkisi ortadan kalkarsa rahim dışında yerleşmiş endometrial doku da baskılanmış olur. Gebelik durumunu taklit etmek için doğum kontrol hapı kullanılırken menopozu taklit etmek için GnRH analoğu ya da Danazol ve Visanne denen ilaçlar kullanılır.
Medikal tedaviler ağrıyı giderebilmekte ve endometriozisi geriletebilmekle beraber infertilite üzerinde olumlu etkisi yoktur. Bu nedenle gebe kalamama şikayeti ile başvuran kadınlarda tedavi şekli cerrahidir.
Tüm hakları saklıdır © 2014. / Tasarım Ajansweb