|
Gebelikten korunma yöntemleri
Aile planlaması çiftlerin istedikleri zaman bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmayı amaçlar. En büyük korkuları ise istemedikleri halede gebe kalıyor olmalarıdır. Bu durum pek çok çifti zor durumda bırakabileceği gibi pek de istenmeyen kürtaj kararı alnmasına da neden olabilmektedir. Gebelikten korunma yöntemi kullanmak ile korunmayıp, gebelik durumunda küretaj yaptırmak arasında ise her zaman küretaj daha riskli olup kadın için istenmeyen problemlere neden olabilir. Bu nedenle çiftlerin gebelik planlaması, istenmediği takdirde de gebelikten korunması her zaman tercih edilen yol olmalıdır.
Gebelikten korunma yöntemleri çok çeşitlidir. Bu çeşitlilik bir çok farklı durumları olan çiftlerin her biri için uygun olabilecek bir doğum kontrol yönteminin bulunmasında katkı sağlar.
Teorik olarak bakıldığında gebelikten en kesin korunma yöntemi yüzde yüz garantili olacak olan cinsel ilişkiye girmemektir. Gebelikten korunma yöntemi ile başvuracak çiftlere ‘cinsel ilişkiye girmezseniz gebelik olmaz’ diye bir öneride bulunmak uygun olmayacağı için çiftlerin öncelikle ‘yüzde yüz korunma yöntemi’ diye bir yöntem olmadığını kabul etmeleri gerekir. İlkel ya da modern tüm doğum kontrol yöntemlerinde bir miktar başarısızlıklar görülebilir. Bu başarısızlıklar kişilerin yöntemi doğru ve zamanında kullanmalarından yöntemin yanılgı paylarına kadar değişkenlik gösterebilir.
Doğum kontrol yöntemleri ilkel ve modern yöntemler diye ikiye ayrılmaktadır. İlkel metodlar doğal korunma yöntemleridir. Herhangi bir şey kullanmaya gerek yoktur. Takvim yöntemi ve geri çekme doğal yöntemlerdir. Modern yöntemler 3 grupta incelenir: bariyer metodlar, hormonal yöntemler ve kısırlaştırma.
İlkel metodlar:
Takvim yöntemi: Bu yöntem kadının olası yumurtlama günleri hesaplanarak o günlerde cinsel ilişkiden kaçınmayı gerektirir. Tahmini yumurtlama günü hesaplanıp 5-7 gün cinsel ilişkiden kaçınma sonucu gebelikten korunmuş olunabilir. Ancak kadınlarda hormonal veya yumurtlama günlerindeki farklılıklar açısından pek güvenli bir yol olarak kabul edilmez.Özellikle adetleri düzenli olmayanlarda güvenilir değildir.(%85 etkin)
Geri çekme: Türkiye’deki çiftlerde en çok tercih edilen yöntem olup cinsel ilişki sırasında spermin vajina içerisine değil de dışarıya boşaltılması mantığını içerir.%81 güvenilirdir
Vajinal duş: İlişki sonrasında vajina içerisinin yıkandığı yöntemdir. Güvenilir bir yöntem değildir.
Modern yöntemler:
Bariyer metodlar: Rahim içerisine spermin girişini önlemek suretiyle gebelik oluşmasını engellerler.
Prezervatif: Kondom adıyla da bilinen yöntem en çok tercih edilen modern yöntemlerden biridir. Erkek prezervatifi erekte haldeki penise kondomun yerleştirilmesi ve boşalma sonrası meni içeriğinin kondomun haznesinde birikmesi ile karakterize lateksten yapılmış bir maddedir. Cinsel hastalıklardan yüzde yüz olmasa da yüksek oranda korunma sağlar. Kadın prezervatifi ise lateks veya poliüretan halkadan yapılmış bir madde olup kullanışlı olmadığından pek tercih edilmez.%88 etkindir
Diyafram: Kadınların kullanacakları bir yöntemdir. İlişkiden 3 saat önce yerleştirilir. Diyafram ile birlikte spermisit kullanımı da gerekir.(%82 etkin)
Spermisit: Fitil, köpük veya jel şeklinde olup vajina içerisinde bulunan spermleri öldürmek prensibine dayanır. Cinsel ilişkiden önce kullanılır.(% 74 etkin)
Servikal başlık: Rahim ağzını kapatıp spermin rahime ya da tüplere ulaşmasını engellemek prensibine dayanır. Spermisit krem içerir.(% 80 etkin )
Kontraseptif sünger: Ülkemizde henüz bulunmayan bir metod olup vajina içerisine sperm hücrelerini öldüren spermisit içerikli bir sünger yerleştirilmesi esasına dayanır. Cinsel ilişkiden önce kullanılır.
Spiral: Hormon içerikli ve bakır içerikli(%99 etkin) olan 2 tipi bulunur. Her iki tipin de ortak özelliği döllenen yumurtanın rahim içerisine yerleşmesini engellemektir. Hormon içerikli olan Mirena adı verilen metod ise ayrıca progesteron hormonu salgıladığından spermin geçişini, yumurtanın tüplerden ilerlemesini, sperm ile yumurtanın buluşmasını ve döllenmesini, döllenmiş yumurtanın yerleşimi için gerekli rahim iç tabakası (endometrium) kalınlaşmasını önler. Özellikle doğum yapmış kadınlar için şu anda en iyi , en etkin(%99.9) , en az yan etkiye sahip olan yöntem olduğu söylenebilir.Mirena ayrıca düzensiz ve fazla adet kanamaları olan kadınlarda endometrium kanseri dışlandıktan sonra kanamaların azaltılmasında kullanılmaktadır.Bakır kaplama T spiral adet kanamasını artırması,adet süresinin uzatması, akıntıya yol açması,adet ağrılarını artırması gibi daha fazla yan etkiye sahiptir.
Hormonal metodlar: Sadece progesteron ya da hem östrojen hem progesteron içerirler. Yumurtlamayı, tüplerin içerisinde yumurtanın rahime ilerlemesini engelleyerek, spermin rahim ağzından girişini önleyerek, rahim içindeki endometrium tabakasını incelterek gebeliğin oluşmasını önler.
Doğum kontrol hapları: Bu haplar günlük kullanım gerektirir. 2 tipi mevcuttur.İlk aylarda ara kanama , şişkinlik ,başağrısı, bulantı ,göğüslerde gerginlik ağrı gibi yan etkiler yapabilir ama 2-3 ayda büyük oranda azalır.
Bir tanesi hiç ara vermeden, diğeri 21 gün kullanılıp 7 gün ara verilecek şekilde kullanılır. Gebeliği önlemekle beraber adet kanamalarını da azaltır, kan hemoglobin değerlerini yükseltir. Düzenli adet görmeyi sağlar. Rahim, yumurtalık ve kalın bağırsak kanserinin görülme sıklığını azaltır.(% 97 etkin ,unutma nedeniyle,normalde %99.9)
Aylık iğneler: Östrojen ve progesteron hormonu içerirler. Ayda bir kez düzenli olarak kalçadan enjeksiyon şeklinde uygulanır.Doğum kontrol hapının iğne şeklidir
3 aylık iğneler: Sadece progesteron hormonu içerirler. 3 ayda bir kez kalçadan enjeksiyon şeklinde uygulanır.Yan etkileri sürekli kanama veya bir süre sonra birkaç ay adet görmemedir(%99.7 etkin)
Cilt altı implantları: Sadece progesteron hormonu içerirler. Kolun iç yüzüne yerleştirilir. Uygulama ve özellikle derin uygulandıysa çıkarmada biraz zorlanılabilir.3 sene boyunca hormon salgılayarak gebelikten korur.Ara kanama, adetlerin azalması, ödem hissi yan etkileridir(%99.7etkin)
Doğum kontrol bandı: Doğum kontrol hapları gibi etki gösterir. Hormon içeriklidir. Doğum kontrol haplarına göre avantajı unutma riskinin olmamasıdır. Cilde yapıştırılır, 3 hafta sonra çıkarılır. Adet olunduktan sonra yeni bir bant yapıştırılır.
Vajinal halka: Hormon salgılayarak gebelikten korur. Vajina içerisine yerleştirilir. 3 hafta yerinde kalır, 1 hafta çıkarılır. Adet olunduktan sonra tekrar yerleştirilir.
Sterilizasyon (Kısırlaştırma): Gebelik ve çocuk isteğini tamamlamış çiftlere, hem erkeğe hem de kadınlara uygulanabilen yöntemdir.
Kadın sterilizasyonu (Tüp ligasyonu, Tüp bağlama): Yumurta hücresinin yumurtalıktan rahime ilerlemesini sağlayan tüplerin bağlanması yöntemidir. Bu yöntem laparaskopik olarak kapalı ameliyat tekniği ile yapılabileceği gibi sezaryen işlemi sırasında da tüplerin aynı seansta bağlanması şeklinde de uygulanabilir.Geri dönüşümü zordur, koruyuculuğu çok yüksektir.(%99.99 etkin)
Erkek sterilizasyonu (Vazektomi): Erkeklerin spermlerini taşıyan tüplerin bağlanması yöntemidir.
Tüm hakları saklıdır © 2014. / Tasarım Ajansweb